Waarom ligt Gemini daar?

De locatiepuzzel van

een windpark

Op een gewone kaart van de Noordzee is alleen blauw te zien. Alle ruimte dus om een windpark neer te leggen, toch? Dat blijkt in de praktijk anders te liggen. Ook het Gemini Windpark ligt niet voor niets juist op deze locatie, 85 km boven Schiermonnikoog. Luuk Folkerts, nu verantwoordelijk voor de vergunningen en milieumonitoring, was destijds nauw betrokken bij de locatieselectie.

Begin deze eeuw was Luuk Folkerts werkzaam bij het adviesbureau Ecofys en in die hoedanigheid adviseerde hij de ontwikkelaars van Gemini over de locatiekeuze van het windpark. Het ging er toen anders aan toe dan nu, maakt hij duidelijk: ‘De huidige werkwijze is dat de Rijksoverheid de locaties aanwijst, waar marktpartijen dan op kunnen bieden. Destijds kon iedere projectontwikkelaar zelf een eigen locatie kiezen en daarvoor een vergunning aanvragen. En als je dan een vergunning had bemachtigd kon je meedingen naar de SDE-subsidie van het Rijk (Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie, red.). Het was belangrijk om voor een locatie als eerste een vergunningsaanvraag in te dienen en je concurrenten te snel af te zijn. Daardoor had het wel iets van een wedstrijd.’

Criteria afvinken

De Gemini-ontwikkelaar van het eerste uur, de Duitse windturbinebouwer Bard, benaderde Ecofys in 2005 met de vraag om een Nederlandse vergunningsaanvraag voor te bereiden. ‘Ze waren eigenlijk vrij laat, het spel om de mogelijke locaties was al begonnen. Er lagen zeker al twintig à dertig initiatieven. Dat betrof vooral de locaties die je als “makkelijk” zou kunnen typeren – op relatief korte afstand van de Hollandse kust. Wij zijn toen op zoek gegaan. Met een checklist aan criteria: het moet er hard genoeg waaien, er moeten kabels naar toe, de ondergrond moet geschikt zijn en aan de wal moet een aansluiting op het net mogelijk zijn. Voeg daarbij nog dat je het rekening moet houden met andere gebruiksfuncties op zee zoals scheepsvaart en defensie en ook met de zichtbaarheid vanaf de kust. Geen gemakkelijke puzzel dus.’

‘Destijds kon iedere projectontwikkelaar zelf een eigen locatie kiezen en daarvoor een vergunning aanvragen.’

Interessant gebied

Het advies van Luuk was klip en klaar: ‘Meng je niet in de strijd om de locaties voor de Hollandse kust, gaf ik aan. Dat leek me vrij kansloos. Omdat Bard de gehele ontwikkeling in eigen hand wilde houden en ze al voor de Noord-Duitse kust actief waren met projecten, was dat een veel interessanter zoekgebied. Aanvankelijk waren er ook gedachten om wellicht projecten te combineren, vooral in termen van onderhoud.’ Dat laatste zou er niet van komen, maar de Noordzee boven Groningen bleek wel om andere redenen attractief. ‘De Eemshaven bleek ruimte op het elektriciteitsnet te hebben. Er was ook nog geen enkele andere partij actief.’

​

Langere kabel

Steeds verder inzoomend kwam uiteindelijk de huidige locatie in beeld: ‘We zijn vrij ver op zee geëindigd. Tussen een scheepvaartroute en een militair oefenterrein in. Daarmee bleven we uit het zicht vanaf het strand van Schiermonnikoog; dat had vast veel maatschappelijke weerstand opgeleverd. En bijkomend voordeel: het waait hier significant harder! Daar stond tegenover dat onze kabels naar de Eemshaven wel heel lang moesten worden, maar in de afweging ontstond toch een positief beeld.’ Een complicatie was dat de kabel door het Waddengebied moest worden aangelegd, een natuurgebied met internationale Unesco-status. ‘Die natuurwaarden zijn heel belangrijk. Maar ook de morfologie speelt mee: de bodem is in dat gebied voortdurend in beweging. Het is een dynamisch systeem.’ De locatie is aan drie zijden begrensd: in het noorden door een scheepvaartroute, in het zuiden door een militair oefenterrein voor laagvlieg- en luchtdoeloefeningen en in het oosten door de grens met Duitsland. ‘Alleen aan de westkant is nog een beetje ruimte over. Je ziet het, wat een lege zee lijkt, is in feite al behoorlijk ingedeeld. Mooi om te zien dat Gemini daar nog net deze plek kon bemachtigen.’

​

‘We zijn vrij ver op

zee geëindigd. Tussen een scheepvaartroute en een militair oefenterrein in.’

Om enig gevoel te krijgen bij de omvang van het windpark: de twee delen ingetekend op een kaart van de binnenstad van Amsterdam.

Passen en meten op de bodem van de Noordzee. Zowel de locatie van het windpark als de ‘route’ naar de aanlanding in de Eemshaven is zeer nauwkeurig bepaald.